“Hoe een foto van een kom erwtensoep Roswitha bijna 5000 euro kostte”. Dat was de titel van een nieuwsbericht van RTL Nieuws enige tijd geleden. Het nieuwsbericht tekent het verhaal op van Roswitha. Zij kwam in de problemen door het plaatsen van een foto van een kom Erwtensoep op haar de Facebookpagina van haar lunchroom en moest ‘bijna 5000 euro’ betalen omdat ze hiermee inbreuk maakte op het auteursrecht van de fotograaf.
Hoe zit dit precies? Inmiddels is het vonnis gepubliceerd op Rechtspraak.nl, waardoor we na kunnen gaan hoe de vork precies in de steel zit.
De feiten
Gedaagde, ene Roswitha, is eigenaar van een broodjeszaak genaamd Broodje Ros in Haarlem. Zij heeft zoals veel andere bedrijven niet alleen een website, maar ook een Facebookpagina voor haar lunchroom. Op Facebook plaatst zij foto’s ter illustratie van de gerechten die zij op de menukaart heeft staan.
Eiser in deze zaak (zijn naam is geanonimiseerd) is een professioneel fotograaf en is gespecialiseerd in ‘food fotografie’. Foto’s die hij maakt plaatst hij op zijn Flickr-account en soms ook op zijn website.
Op een dag besluit Roswitha om erwtensoep, oftewel snert te gaan verkopen in haar broodjeszaak en ze gaat op het internet op zoek naar mooie foto’s daarvan. Zij vindt op de Flickr-pagina van de Fotograaf twee mooie foto’s. Deze foto’s dragen volgens het vonnis de titels ‘Kom snert met rookworst en katenspek’ en ‘Bord erwtensoep’. Ze schrijft een tiental berichten op Facebook en plaatst deze foto’s erbij.
Al diezelfde week ontvangt Roswitha een sommatiebrief van een advocaat. Namens de fotograaf wordt zij gemaand de foto’s offline te halen en de door de fotograaf geleden schade te vergoeden omdat de fotograaf de auteursrechten heeft.
Rowitha maakt vervolgens een (helaas) veelvoorkomende fout. Ze verwijdert de foto’s wel maar steekt haar hoofd in het zand wanneer zij in de weken daarna meerdere herinneringen en aanmaningen krijgt, waarin ze gesommeerd wordt om de schade te vergoeden.
“Ik vertrouwde het niet en heb toen besloten om niet meer te reageren. Ik wilde een advocaat inschakelen via mijn rechtsbijstandsverzekering, maar auteursrecht bleek niet onder de verzekering te vallen.”, aldus Roswitha.
Na alle herinneringen en aanmaningen stuurt de advocaat nog een concept-dagvaarding met een laatste kans om de schade te vergoeden, maar ook hier gaat Roswitha niet op in. Na deze laatste waarschuwing wordt de dagvaarding uitgebracht en moet zij voor de rechter komen.
Na het uitbrengen van de dagvaarding blijkt dat Roswitha eerder al ook nog twee andere foto’s op de facebookpagina van haar broodjeszaak heeft geplaatst. Het gaat om twee foto’s getiteld ‘Hollandse gehaktbal’ en ‘Uitsmijter ham’.
Het verweer van Roswitha
Pas nadat Roswitha voor de rechter moet komen voert zij verweer. Zij schakelt geen juridische bijstand in, maar verschijnt volgens het vonnis ‘in persoon’. Roswitha heeft een aantal verweren.
Allereerst zegt zij dat de fotograaf bewust uitlokt dat zijn foto’s worden gebruikt om vervolgens betaling af te dwingen en geeft zij aan het vermoeden te hebben dat de fotograaf een oplichter is en dat dit moet worden onderzocht.
Aan deze vermoedens ligt ten grondslag dat er zijn meerdere bedrijven ‘de dupe’ zijn geworden, aldus Roswitha. Ook zij zijn door de advocaat van de fotograaf aangeschreven in verband met een inbreuk op zijn auteursrechten en de fotograaf eist ook van hen betaling.
Ten tweede voert zij aan dat ze zich van geen kwaad bewust was bij het plaatsen van de foto’s en dat ze geeft nog aan dat ze zelf ook schade lijdt doordat ze op de dag van de zitting haar zaak moest sluiten.
Het oordeel van de rechter
De rechter maakt – niet geheel onverwacht – korte metten met de verweren van Roswitha en oordeelt als volgt
De vier foto’s van de Fotograaf zijn auteursrechtelijk beschermd. De foto’s hebben een eigen oorspronkelijk karakter en dragen het persoonlijk stempel van de maker. Alleen de maker heeft het recht zijn werk openbaar te maken. Dat staat in artikel 1 van de Auteurswet. Dat betekent voor Roswitha dat zij de foto’s niet zonder toestemming van de fotograaf mocht gebruiken. Die toestemming had zij niet. Ook heeft ze de naam van de fotograaf niet vemeld. Dat was zij wel verplicht op grond van artikel 25 van de Auteurswet.
Dat Roswitha zegt van niets te hebben geweten en zich van geen kwaad bewust was mag niet baten. Voor het kunnen aannemen van een inbreuk op een auteursrecht geldt niet de voorwaarde dat de inbreukmaker wist dat zij foto’s plaatste terwijl dat niet mocht. Opzet of kwade trouw is voor een inbreuk geen voorwaarde en goeder trouw is geen verweer. Dat ze de foto’s via internet heeft gevonden en dacht dat het gebruik ervan (en zonder naamsvermelding) mocht, blijft dan ook voor haar eigen risico.
Het verweer dat erop neer komt dat de fotograaf een oplichter is vat de rechter op als een beroep op ‘misbruik van recht’. Van misbruik van recht kan sprake zijn wanneer een ander zijn rechten inzet met geen ander doel dan een ander te schaden of met een ander doel dan waarvoor die rechten zijn verleend. Er kan ook sprake van zijn wanneer iemand in redelijkheid niet tot de uitoefening had kunnen komen, gelet op de onevenredigheid tussen het belang bij de uitoefening en het belang dat daardoor wordt geschaad. Deze hoge drempel wordt echter niet snel gehaald.
De kantonrechter vindt dat door Roswitha onvoldoende is gesteld om te concluderen dat sprake is van misbruik van recht. Het feit dat de fotograaf inkomsten krijgt als hij opkomt voor zijn rechten en dat Roswitha hierdoor wordt geschaad omdat zij moet betalen is onvoldoende. Dat ook andere mensen inbreuken maken op de rechten van de fotograaf en dat zij ook schade moeten vergoeden is eveneens onvoldoende.
De rechter komt uiteindelijk tot de conclusie dat Roswitha inbreuk heeft gemaakt op de auteursrechten van de fotograaf.
De beslissing
Omdat Roswitha inbreuk heeft gemaakt op de rechten van de fotograaf veroordeelt de rechter haar tot het volgende.
Omdat ze inbreuk heeft gemaakt op de rechten van de fotograaf moet zij zijn schade vergoeden. De fotograaf heeft bij de berekening van zijn schade aansluiting gezocht bij de tarievenlijst van Stichting Foto Anoniem. Op grond van deze tarieven zou hij recht hebben op een bedrag van € 1.195,00 voor het gebruik van de vier foto’s. De rechter vindt echter dat bij de berekening van het schadebedrag niet alleen naar het bedrag aan gemiste licentievergoeding moeten worden gekeken waarmee op een bedrag van € 1.195,00 wordt gekomen.
Ook moet bij de bepaling van de hoogte van de toe te wijzen schadevergoeding worden meegenomen dat het gebruikelijk is dat bij onbevoegd gebruik, er meer wordt betaald dan alleen de licentievergoeding, aldus de rechter. Tot slot vormt het ontbreken van de naamsvermelding een zelfstandige grondslag voor het vorderen van schadevergoeding en lijdt dit tot een verhoging van het schadebedrag.
Een verhoging met een bedrag van € 545,00 komt de kantonrechter niet onredelijk voor. De kantonrechter veroordeelt Roswitha tot het betalen van € 1.740,00 aan schadevergoeding.
De foto’s die nog op Facebook staan moet zij alsnog verwijderen. De rechter beveelt Roswitha de inbreuk ten aanzien van deze foto’s te staken binnen 72 uur na het wijzen van het vonnis. Als zij dit niet doet dan moet ze aan de fotograaf een dwangsom betalen van € 50,00 per dag dat de inbreuk voortduurt met een maximum van € 2.500,00.
De volledige proceskosten komen tot slot ook nog eens voor rekening van Roswitha, omdat zij ongelijk krijgt. Op grond van artikel artikel 1019h Rechtsvordering moet zij alle advocaatkosten betalen van de fotograaf. De advocaatkosten bedragen € 2.210,25. Daarnaast moet zij de kosten van de deurwaarder en het griffierecht betalen.
Conclusie
Uit het verhaal van Roswitha zijn belangrijke lessen te trekken. Het is nooit verstandig om je hoofd in het zand te steken. Als Roswitha een advocaat had ingeschakeld dan was het waarschijnlijk nooit zo ver gekomen. Dit soort inbreukzaken worden doorgaans geschikt buiten rechte.
Een goede auteursrecht advocaat had voor Roswitha kunnen onderhandelen over een lagere schadevergoeding en een advocaat had waarschijnlijk ook kunnen voorkomen dat zij voor de rechter moest verschijnen. De advocaatkosten van de fotograaf (die zij moest vergoeden) waren dan nooit zo hoog opgelopen.
Daarnaast wordt uit dit vonnis wel duidelijk dat het voor fotografen en andere auteursrechthebbenden loont om je recht te halen. In dit soort zaken heb je als rechthebbende niet alleen recht op een fikse schadevergoeding, maar ook op een volledige vergoeding van al je advocaatkosten en de overige proceskosten. Het loont daarom om een advocaat in te schakelen wanneer iemand inbreuk maakt op jouw foto’s.
